Mambo 4 muhimu ya kukufanikisha katika ufugaji kuku. [Part 1]
Kuweza kufanikiwa
katika ufugaji wa kuku wa kienyeji, mfugaji anahitaji muongozo mzuri na umakini katika
MABANDA, CHAKULA BORA, UDHIBITI WA MAGONJWA na MASOKO.
Ni muhimu sana
kwa mfugaji kujifunza mambo kadhaa kabla ya
kuingia kwenye ufugaji. Ni wajibu wetu [Sayuni
Poultry Gosheni] kukushirikisha ufahamu huu, ili mfugaji binafsi awe muangalizi mkuu wa
mradi wake; na awe na mapenzi kwa mifugo
na ufugaji (tender
loving care), sambamba na kuweza kuona fursa za masoko.
Baadhi ya wafugaji hutazamia kujipatia kipato kikubwa kutoka
kwenye mifugo, lakini wameshindwa
kuwekeza katika mifugo hiyo ili
kuweza kuzalisha kipato hicho. Lazima mfugaji
makini ajifunze jinsi ya kuitunza mifugo
iweze kumzalishia faida kwa kiwango cha juu.
Ingawa ‘masoko’ ndio jambo la msingi, lakini ‘udhiditi wa magonjwa’, ‘ubora wa chakula’ na ‘mabanda bora’; yote hayo yana umuhimu
wake katika ufanisi wa ufugaji.
MABANDA (housing)
Uhifadhi wa mifugo una changamoto zake kwa mfugaji wa kuku haswa katika ujenzi wa mabanda. Hapa tunaongelea ‘ufugaji huria’ kwa
ajili ya kutaga mayai na nyama. Kwa dhana hiyo, mabanda ni lazima
yaweze kuhifadhi mifugo dhidi ya
baridi kali, upepo mkali na joto kali. Pia ulinzi dhidi ya mbwa, paka pori,
panya, nyoka au vicheche ni lazima uzingatiwe. Mabanda yajengwe kwa kutazama
upande wa Mashariki, ili kuisaidia mifugo
kupata kivuli cha kutosha wakati jua linaelekea upande wa Magharibi. Jua kali au
joto kali si zuri sana kwa mifugo
hivyo mfugaji anawajibika
kuwatengenezea mazingira rafiki yenye kivuli wastani.
Eneo la mita ya
mraba MOJA linatosha kwa idadi ya kuku wanaotaga watatu (3) hivyo mfugaji ahakikishe
kuna eneo la kutosha ili kupunguza msongamano, unaoweza kusababisha ubabe, kudonoana, ‘stress’ na
hata magonjwa. Pia mifugo wanahitaji
eneo la wazi nje ya banda kwa ajili ya mapumziko na kustarehe (chicken run area)
ili kujipatia hewa safi, kula vijidudu na majani. Eneo la nje ni muhimu sana
kwa majogoo kuonyesha umahiri wao.
Hakikisha viota vya
kutagia mayai vinawekwa eneo lisilo na mwanga/ eneo lenye kiziga ili kuku
wanaotaga wasionekane kwa uwazi (respect
their privacy) na pia kuwa mbali na kuku wengine wataoweza
kuwabughudhi wakati wa utagaji. Mfugaji
aweke ‘maranda ya mbao’ ndani ya
banda na eneo la kutagia, na kuhakikisha hali ya ukavu inadumu ndani ya banda . Zingatia usafi ufanyike kila baada ya siku 4 au 5 ili kuzuia banda kuwa na
unyevu, ambao unaweza kupelekea mlipuko wa magonjwa na maambukizi. Upuliziaji
wa dawa za kuua wadudu mara kwa mara (spraying
of disinfectants) utaongeza tija katika usafi ili kudhibiti vijidudu
viambukizavyo magonjwa ndani ya banda. Pia uzingatie yafuatayo;
1. Tumia eneo la
ardhi lenye mwanga na kivuli cha wastani kwa ajili ya kujenga banda la mifugo. Eneo live kavu, lenye mawe mawe,
ila lisiwe eneo linaloweka maji yanayotuama, tope au eneo linalopitisha maji/
mkondo wa maji wakati wa mvua. Zingatia kuwatenga kuku wanaotaga mayai na wale
wanaofugwa kwa kusudi la nyama.
2. Hakikisha
upatikanaji wa uhakika wa maji, umeme, chakula na huduma za afya ya mifugo ili
kuwa na mazingira rafiki yenye kukidhi mahitaji ya ziada ya mifugo na afya zao.
3. Zingajia
kujifunza hadi kupata uzoefu wa kutosha katika ufugaji, kwani kwa kufanya hivyo
utaweza kuwa msimamizi mkuu uliyejiridhisha katika shughuli nzima ya ufugaji.
Kinyume chake itakuwa rahisi kwa wasaidizi wasio waaminifu kukupa taarifa
zisizo sahihi kuhusiana na afya, maendeleo na utagaji wa mifugo yako. Hivyo
inakulazimu kutenga muda wa usimamizi makini kwa matendo na sio kwa kupokea
taarifa tu.
4. Hakikisha paa
la banda lipo imara, kwani uvujifu wa paa utapelekea maji kupenyeza ndani ya
banda; na pia hakikisha sakafu nayo ipo imara ili kuzuia maficho ya wadudu kama
utitiri, papasi, chawa na maficho ya panya. Mapungufu yeyote ni hatari kwa
utunzaji na afya ya mifugo wako. Ikiwa eneo la nje ya banda halina hifadhi ya
kivuli, hakikisha unafanya ubunifu wa kuwepo kivuli.
5. Banda
linatakiwa kupitisha hewa ya kutosha wakati wote. Urefu wa tofali 3 kutoka
kwenye sakafu unafaa zaidi, na paa lichomoze kama futi 3 au 4 zaidi ya usawa wa
ukuta ili maji ya mvua yasipate nafasi kupenyeza ndani ya banda kupitia
dirishani.
6. Upatikanaji wa
mwanga (lighting)
ni jambo la kuzingatiwa pia haswa kwa vifaranga, na kuku wanaokua na kuku
wanaotaga. Kwani mwezi Julai [ 15 July 2016 ] kuchomoza kwa jua ni saa 12:36
asubuhi; wakati mwezi November [15 Nov 2016] kuchomoza kwa jua ni saa 11:55
asubuhi. Mwezi Januari [ 15 Jan 2016 ] kuzama kwa jua ni saa 12:47 jioni;
wakati mwezi Mei [ 15 May 2016 ] kuzama kwa jua ni saa 12:13 jioni.
Hii
inamaanisha kuwa kuku wapewe chakula mapema kabla jua halijakuwa kali kwani jua
kali/ joto kali litawaathiri. Wakati mwingine nuru ya asubuhi huchelewa kuangaza,
haswa miezi ya Februari hadi Julai na Agosti. Hivyo ni muhimu kuratibisha
upatikanaji wa mwanga kwaa kusudi la kuipatia mifugo muda wa kutosha wa chakula.
7. Usafi wa banda
ni jambo la kuzingatiwa sana, sana, sana ( soma zaidi kwenye Part 3 ya muendelezo wa somo letu )
Hakikisha ‘samadi’/kinyesi chote kinazolewa na kuwekwa mbali na mifugo, kwani
inzi wachafu ni wasambazaji wa magonjwa ya mfumo wa tumbo. Ukiweza kuwa na ‘spraying pump’ pamoja na ‘disinfecants’ na kupulizia kwenye
mabanda , itaongeza tija sana kuliko usafi wa kawaida tu. Epuka usafi wa
kutimua vumbi kwani utalipua ugonjwa wa mafua.
8. Ikiwa unafuga
kwa kutumia ‘cages’ ambao ni mfumo wa
kudhibiti kinyesi kuwa mbali na kuku, unashauriwa kuwa na utaratibu wa mara kwa
mara kunyunyizia majivu au chokaa, na pia kuuondoa uchafu huo, kwa maana uvundo
wake utaathiri mzunguko wa hewa na afya ya mifugo kwa ujumla.
9. Ndani mwa
banda kubwa, unaweza kuwa mbunifu kujenga vyumba (partition) kwa ajili ya kuwatenga kuku wagonjwa, au majogoo ya
hifadhi ‘reserve’,
au kuwaweka lock-up matetea usiotaka
waatamie kwa wakati huo.
10. Ikiwa unafuga
mifugo mingineyo mfano khanga au bata
mzinga, tunashauri uiweke katika uhuru wao binafsi ili kujenga utulivu katika
utagaji. Kamwe usichanganye au kufuga bata maji karibu na mifugo mingine, kwani
maambukizi ya ugonjwa wa typhoid yatakuwa makubwa yakiambatana na hasara kubwa
au hata kufa kwa mradi wa ufugaji kuku.
HAYA ndio
tumeweza kujifunza leo kwa uchache. Usikose kusoma PART 2 ya muendelezo wa
elimu hii ya ufugaji kuku inayoletwa kwako na kwetu.
Sayuni Poultry Gosheni |
0712
057 714 na 0754 282869 |
poultrysayuni@gmail.com| Mbezi Mwisho
No comments:
Post a Comment